Hiện nay, vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm (VSATTP) đang
là mối quan tâm lớn của Nhà nước và xã hội. An toàn vệ sinh thực phẩm không chỉ có vai trò quan
trọng trong chiến lược bảo vệ sức khỏe con người mà còn góp phần phát triển
kinh tế - xã hội
Chất lượng VSATTP liên quan từ khâu sản xuất tới khâu
tiêu dùng, nên công tác này đòi hỏi tính liên ngành cao và là trách nhiệm của
toàn dân.
Với trường học, bên cạnh việc nâng cao chất lượng dạy và
học thì công tác chăm sóc, nuôi dưỡng, đảm bảo VSATTP cho các em học sinh rất
cần được quan tâm, chú trọng. Lo
cho học sinh học tốt chưa đủ vì nếu để có bất cứ tổn hại nào đến sức khỏe, tính
mạng của các em thì mọi công sức của thầy cô đều mất hết ý nghĩa .
Ngay
từ những ngày đầu bước vào năm học mới 2012 - 2013, bên cạnh việc nâng cao chất
lượng dạy và học thì vấn đề bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm trong bữa ăn đã được
trường quan tâm đẩy mạnh.
Mục tiêu đầu tiên của vệ sinh an toàn thực
phẩm là đảm bảo cho người ăn tránh bị ngộ độc do ăn phải thức ăn bị ô nhiễm
hoặc có chất độc; thực phẩm phải đảm bảo lành và sạch.
Định nghĩa vệ
sinh an toàn thực phẩm: Vệ sinh an toàn
thực phẩm là tất cả điều kiện, biện pháp cần thiết từ khâu sản xuất, chế biến,
bảo quản, phân phối, vận chuyển cũng như sử dụng nhằm bảo đảm cho thực phẩm
sạch sẽ, an toàn, không gây hại cho sức khỏe, tính mạng người tiêu dùng. Vì
vậy, vệ sinh an toàn thực phẩm là công việc đòi hỏi sự tham gia của nhiều
ngành, nhiều khâu có liên quan đến thực phẩm như nông nghiệp, thú y, cơ sở chế
biến thực phẩm, y tế, người tiêu dùng.
Dựa trên 10 nguyên tắc vàng của Tổ chức Y tế
thế giới (WHO) về an toàn vệ sinh thực phẩm
1. Chọn
thực phẩm tươi, an toàn. Rau, quả ăn sống phải được ngâm và rửa kỹ bằng
nước sạch. Quả nên gọt vỏ trước khi ăn. Thực phẩm đông lạnh để tan đá, rồi làm
đông đá lại là kém an toàn.
2. Nấu chín
kỹ thức ăn. Nấu chín kỹ hoàn toàn thức ăn, bảo đảm nhiệt độ trung tâm thực
phẩm phải đạt tới trên 700C.
3. ăn ngay
sau khi nấu. Hãy ăn ngay sau khi vừa nấu xong, vì thức ăn càng để lâu càng
nguy hiểm.
4. Bảo quản
cẩn thận các thức ăn đã nấu chín. Muốn giữ thức ăn quá 5 tiếng đồng hồ, cần
phải giữ liên tục nóng trên 600C hoặc lạnh dưới 100C. Thức ăn cho trẻ nhỏ không
nên dùng lại.
5. Nấu lại
thức ăn thật kỹ. Các thức ăn chín dùng lại sau 5 tiếng, nhất thiết phải
được đun kỹ lại.
6. Tránh ô
nhiễm chéo giữa thức ăn chín và sống, với bề mặt bẩn. Thức ăn đã được nấu
chín có thể bị nhiễm mầm bệnh do tiếp xúc trực tiếp với thức ăn sống hoặc gián
tiếp với các bề mặt bẩn (như dùng chung dao, thớt để chế biến thực phẩm sống và
chín).
7. Rửa tay
sạch trước khi chế biến thức ăn và sau mỗi lần gián đoạn để làm việc khác.
Nếu bạn bị nhiễm trùng ở bàn tay, hãy băng kỹ và kín vết thương trước khi chế
biến thức ăn.
8. Giữ sạch
các bề mặt chế biến thức ăn. Do thức ăn dễ bị nhiễm khuẩn, bất kỳ bề mặt
nào dùng để chế biến thức ăn cũng phải được giữ sạch. Khăn lau bát đĩa cần phải
được luộc nước sôi và thay thường xuyên trước khi sử dụng lại.
9. Che đậy
thực phẩm để tránh côn trùng và các động vật khác. Giữ thực phẩm trong hộp
kín, chạn, tủ kính, lồng bàn… Đó là cách bảo vệ tốt nhất. Khăn đã dùng che đậy
thức ăn chín phải được giặt sạch trước khi dùng lại lần sau.
10. Sử dụng
nguồn nước sạch an toàn. Nước sạch là nước không màu, không mùi, vị lạ và
không chứa mầm bệnh. Hãy đun sôi trước khi làm đá uống. Đặc biệt cẩn thận với
nguồn nước dùng nấu thức ăn cho trẻ nhỏ.
Nhà trường thực hiện đồng bộ các yêu cầu sau:
Chọn thực phẩm tươi sạch :
·
Hợp đồng với cơ sở kinh doanh thực phẩm có chứng
nhận đạt yêu cầu vệ sinh của cơ quan y tế.
Giữ vệ sinh nơi ăn uống và chế biến thực
phẩm
- Khu vực chế
biến thực phẩm không có nước đọng, xa các khu khói, bụi bẩn, nhà vệ sinh.
- Tất cả các
bề mặt sử dụng để chuẩn bị thực phẩm phải dễ cọ rửa, luôn giữ gìn sạch sẽ,
khô ráo.
- Bếp phải đủ
ánh sáng và thông gió.
- Phải đủ
nước sạch sử dụng để chế biến thực phẩm và vệ sinh khu vực chế biến thường
xuyên.
- Ngăn ngừa
sự đi lại của gián, chuột và các động vật khác trong khu vực chế biến thực
phẩm.
Sử dụng đồ dùng nấu nướng và ăn uống
sạch sẽ
- Không để
dụng cụ bẩn qua đêm.
- Bát đĩa
dùng xong phải rửa ngay. Không dùng khăn ẩm mốc, nhờn mỡ để lau khô bát
đĩa. Nếu dụng cụ vừa rửa xong cần dùng ngay thì tráng lại bằng nước sôi.
- Dụng cụ
tiếp xúc với thức ăn chín và sống phải để riêng biệt.
- Không sử
dụng những dụng cụ bị sứt mẻ, hoen gỉ vì khó rửa.
- Thức ăn còn
thừa, thực phẩm thải bỏ phải đựng vào thùng kín có nắp đậy và chuyển đi
hằng ngày.
- Chỉ sử dụng
xà phòng, các chất tẩy rửa dụng cụ ăn uống được ngành Y tế cho phép để
không tồn dư gây độc sang thực phẩm.
- Không dùng
dụng cụ bằng đồng, nhôm, thủy tinh gia công, nhựa tái sinh có màu để nấu
nướng, chứa đựng thực phẩm lỏng có tính acid hoặc các loại cồn rượu vì
chúng có thể làm tan các kim loại nặng như chì, đồng … hoặc phụ gia vào
thực phẩm.
- Tuyệt đối
không được dùng bao bì từng chứa đựng các hóa chất độc, thuốc bảo vệ thực
vật, thuốc thú y, thuốc tẩy, chất sát trùng để đựng thực phẩm.
Chuẩn bị thực phẩm sạch sẽ và nấu chín
kỹ
- Rau, quả
phải ngâm ngập trong nước sạch rồi rửa kỹ dưới vòi nước chảy hoặc rửa
trong chậu, thay nước 3-4 lần.
- Các loại thực
phẩm đông lạnh phải làm tan đá hoàn toàn và rửa sạch trước khi nấu nướng.
- Nhiệt độ
sôi có thể tiêu diệt hầu hết các loại vi khuẩn gây bệnh nhưng phải nấu kỹ
để đạt nhiệt độ sôi đồng đều. Chú ý phần thịt gần xương nếu thấy còn có
màu hồng hoặc màu đỏ thì bắt buộc phải đun lại cho chín hoàn toàn.
- Không ăn
các thức ăn sống như gỏi cá, thịt bò tái, gỏi …
Ăn ngay sau khi thức ăn vừa nấu xong
hoặc vừa chuẩn bị xong
- Để đảm bảo
an toàn nên ăn ngay khi thức ăn còn nóng vừa nấu chín xong.
- Đối với các
thực phẩm không cần nấu chín như chuối, cam, dưa và các loại quả khác thì
cầnăn ngay sau khi vừa bóc hay vừa cắt ra.
Bảo quản cẩn thận thức ăn đã nấu chín và
đun kỹ lại trước khi ăn
- Không để
lẫn thực phẩm sống với thức ăn chín.
- Không dùng
dao, thớt vừa cắt, thái thịt sống chưa được rửa sạch để thái thức ăn chín.
- Thức ăn
phải đậy kỹ tránh ruồi, côn trùng xâm nhập.
- Không dùng
tay để bốc thức ăn chín hay đá để pha nước uống.
- Không để
các hóa chất, thuốc bảo vệ thực vật hoặc các chất gây độc khác ở trong khu
chế biến thực phẩm.
- Bảo quản
tốt các thực phẩm đóng gói theo đúng yêu cầu ghi của nhãn.
Giữ vệ sinh cá nhân tốt
- Người chăm
sóc trẻ phải rửa tay bằng xà phòng và nước sạch trước khi cho trẻ ăn hoặc
tiếp xúc với thức ăn, sau khi đi vệ sinh, sau khi tiếp xúc với thực phẩm
tươi sống.
- Mặc đồng
phục theo quy định sạch sẽ, đầu tóc gọn gàng khi chuẩn bị thức ăn.
- Đeo khẩu
trang trong khi chuẩn bị thực phẩm.
- Giữ móng
tay ngắn và sạch sẽ.
- Không tiếp
xúc với thực phẩm khi đang bị đau bụng, tiêu chảy, nôn, sốt hay có biểu
hiện của bệnh truyền nhiễm.
Sử dụng nước sạch trong ăn uống
- Dùng nguồn
nước máy đã qua xử lý để rửa thực phẩm, chế biến đồ ăn uống và rửa dụng
cụ.
Kiểm tra vật liệu bao gói thực phẩm sạch
sẽ, thích hợp và đạt tiêu chuẩn vệ sinh
- Đồ bao gói
phải đảm bảo sạch, giữ được tính hấp dẫn về mùi vị, màu sắc và không thấm
chất độc vào thực phẩm.
- Nhãn thực
phẩm phải trung thực, có đầy đủ thông tin cần thiết như tên sản phẩm,
trọng lượng, các thành phần chính, cách bảo quản, sử dụng, nơi sản xuất,
chế biến, có số đăng ký sản xuất, thời hạn sử dụng.
Thực hiện các biện pháp vệ sinh phòng
bệnh, giữ gìn môi trường sống sạch sẽ
- Thực hiện
các biện pháp diệt ruồi, gián, chuột … và hướng dẫn vệ sinh phòng chống
các dịch bệnh theo chỉ đạo của ngành Y tế.
- Rác thải
phải đựng vào thùng kín có nắp đậy, đổ đúng giờ và đúng nơi quy định.
Cấp
dưỡng và bảo mẫu ( người tham gia chế biến thực phẩm) được học kiến thức VSATTP do trung tâm y tế tổ chức định kì :
- Biết được các nguyên nhân gây ra ngộ độc thực phẩm và biện pháp phòng chống
- Biết được cách chọn lựa, chế biến thực phẩm và bảo quản thực phẩm sao cho tươi tốt, ngon, vệ sinh và an toàn.
- Biết giữ vệ sinh cá nhân, vệ sinh trong quá trình chế biến để tránh lây truyền bệnh cho người khác cũng như nhiễm vào thực phẩm chế biến
Nhà trường bắt buộc chủ căn tin phải
cam kết đảm bảo VSATTP và công đoàn trường có trách nhiệm kiểm tra thường kỳ.
KIÊN NGHỊ:
Để đảm bảo VSATTP cho HS, không chỉ có
các ngành chức năng, nhà trường mà là toàn xã hội phải quan tâm.
·
Nhằm
tránh xảy ra ngộ độc thực phẩm do ăn thức ăn không hợp vệ sinh ở bên ngoài,
trường rất cần chính quyền địa phương hỗ trợ can thiệp, quản lý và nhắc nhở các
chủ bán hàng quanh trường quan tâm đến vấn đề VSATTP, có biện pháp chế tài cụ
thể với các trường hợp không đảm bảo VSATTP .
·
Cơ
quan y tế cần cung cấp tên các cơ sở cung cấp chế biến thực phầm đạt và chưa
đạt thường xuyên lên mạng thông tin giúp nhà trường lựa chọn nhà cung cấp đạt
yêu cầu.